Son 5-6 yıldır bir “inovasyon” modası başladı, aldı başını gidiyor! Anlaşıldı ki, inovatif olmayan toplumların hangi dalda olursa olsun, gelişmiş toplum olma şansları pek yok! O nedenle tüm toplumlar “inovasyon”un peşine düştü.

İnovasyonun sözlük anlamına bakarsanız şunları bulursunuz: Yenilik, Değişiklik, İcat, Buluş, Yenilik getirme, Yenileşme, Değişimi sağlama. Bunların hepsi geçerli tanımlar, ancak mutlaka bir şey icat etmek veya yeni bir buluş veya yenileşme yapmak “inovasyon” için şart değildir.

Institute for Healthcare Improvement’un tanımı bana daha anlamlı geliyor. “İnovasyon “Çıtayı Yükseltme” Demektir!”.

 

İnovasyon;

 

• “Biz iyi yapıyoruz, iyiyiz”in ötesine gitmek isteği,
• Bugüne kadar ulaşılan başarıların ötesinde hedeflere ulaşma isteği,
• Performansı en üst düzeyde ölçme düzeyine ulaşma isteği,
• Kurumu yeni performans düzeyine getirecek değişiklikleri yapma ve deneme isteği,
• Değişimden tüm kurumun yararlanacağı öğrenme isteği olarak tanımlanabilir.

 

Tıpta inovasyonun tanımına gelince; tıpta inovasyon “Hastaları daha sağlıklı kılabilmek için yeni ve daha iyi tedavilerin bulunması, yeni süreçlerin uygulaması ve kurumsal olarak yeniden yapılanmadır”.

 

Tıpta inovasyonun dört önemli amacı vardır:

 

• Hasta merkezli sağlık sunumu (en önemli olan konu, amaç; verilen sağlık hizmeti kalitesini iyileştirme, daha iyi klinik sonuçlara ulaşma, daha güvenilir ve verimli sağlık hizmeti sunma),
• Bilimsel yeni buluşlar (amaç; yeni ve gerekli ilaç, aşı, cerrahi uygulama, tanı yöntemi, medikal araç, informasyon teknolojisi, v.b. bulmak, geliştirmek, uygulamaya koymak),
• Tıp eğitiminde yeni ve daha iyi uygulamalar (amaç; en iyi adayları bularak geleceğin liderlerini hazırlamak),
• Toplum ve sağlık politikalarında yeni reformlar (amaç; güvenilir ve etkileyici liderlerin önderliğinde toplumun sağlık kalitesini iyileştirmek).

 

İstenilen sonuç, “İnovasyon Toplumu” yaratmak olmalıdır. Bugünkü Toplum; Bilineni yaymaya çalışır, Değeri ve sonuçları bilinen, ispatlanmış değişim paketleri ve ölçümleri kullanır, Belirgin iyileşme beklentisi içindedir. Buna karşılık İnovasyon Toplumu; Yeni yaklaşımlar bulur ve bunun gelişmesine çalışır, Daha önceki ispatlanmış iyileştirme, değişim ve ölçüm yöntemlerinin üzerine yeni yaklaşımlar geliştirir, Belirgin öğrenme ve dramatik iyileşme beklentisi içindedir.

 

İnovasyon ve Değişim İçin Temel İlkeler nelerdir?

 

• Kolay ve basit fikirler üretin (bundles, kümeler),
• Eylem düşünün, genel bir fikir belirtmeyin (hastalara diabetlerini yönetmeyi öğret vs diabet eğitimi),
• Başkalarının fikirlerinden de yararlanın (farklı sektörler),
• “Hazine sandığı” “Fikir kutusu” tekniğini kullanın, tüm yeni fikirlerin atılabileceği kutular yaratın (her fikir önemlidir!),
• Fiziksel değişimler kadar, işlem ve süreçlere yönelik değişimi de düşünün (alt yapı olmazsa olmaz, ama süreçler?),
• Sık sık beyin fırtınası yapın (birbirinizden öğrenin, kısıtlamasız tartışın),
• İnsanları bir araya getirin (takım çalışmasının temeli),
• Tüm fikirleri değerlendirin ve ödüllendirin (hiçbir şey yapamıyorsanız, teşekkür edin).

 

Tıbbı şekillendirecek inovasyonlar arasında neler var?

 

• Kontrol listesi uygulaması (checklist),
• Davranış ekonomisi (hekimler üzerinde değişim için meslektaş baskısı), (www.choosingwisely.org)
• Hasta portalları (online iletişim, randevu, laboratuvar sonuçları, e-reçete, sağlık çalışanları ile komünikasyon gibi),
• Geri ödemede inovasyon (“volüm” yerine değer “value” bazlı ödeme sistemleri),
• Kanıta-dayalı karar verme mekanizmaları,
• Hesap verebilir sağlık hizmeti kurumları (ACOs),
• Rejeneratif tıp (hücre, doku, organ),
• Sanal (virtual) hasta ziyaretleri (yaygın “telemedicine”),
• Genetik biliminin klinik uygulamalara yaygın girişi (öncelikle risk belirlemede, taramalarda),
• Cerrahi robotlar (daha yaygın kullanımı, simülatör eğitimi ön planda olmak şartı ile).

 

Klinik uygulamalarda yeni inovatif yaklaşımlar nelerdir?

 

• Kronik hastalık yönetiminde takım-bazlı yaklaşım,
• Akut hizmet sunumunda kademeli yaklaşım (büyük travma, akut kalp krizi, inme merkezleri gibi),
• Yüksek teknolojili hastaneler (yoğun bakım, ameliyathane, robot ve benzeri uygulamalar),
• Hizmet sunumunun delegasyonu (yardımcı hemşire, hekim asistanı gibi),
• Yeni teknoloji kullanımının yaygınlaşması ve farklılaşması (tanı, tedavi ve önleme yöntemleri, maliyet azaltıcı, hasta güvenliği ve kalite yükseltici uygulamalar),
• Hekim otonomisinde azalma-Çalışan, eleman pozisyonu,
• E-sağlık uygulamalarının yaygınlaşması (digital medicine: e-posta, e-reçete, e-sağlık kaydı, tele-tıp, tele-tanı),
• Akıllı telefonların tıptaki kullanımı,
• “Wireless” tıp (kan basıncı, kan şekeri, eksersiz izlemesi gibi).

 

Sağlık sisteminin iyileştirilmesi için belirtilen “ezber bozan” teknolojilerin, ama daha iyisi uygulamaların bizde de yaygın ve anlamlı bir şekilde kullanılması dileği ile!

H. Erdal Akalın

 

 

 

İlgilenenlere Öneriler

 

1. Innovation in Planned Care, White Paper, Institute for Healthcare Improvement, 2006
2. Ensley et al., Innovation in practice, Fam Pract Management June 2003;37-40
3. Gardiner Morse, Ten Innovations That Will Transform Medicine, Harvard Business Review, March 2010
4. JL Jameson. Disruptive innovation as a driver of science and medicine. J Clin Investigation 124:2822, 2014
5. B Wanamaker. The patient will see you now-how disruptive digital health Technologies will flip the waiting dynamic in medicine. Clayton Christensen Institute for Disruptive Innovation. Sept 11, 2013.