Kasım ayı bazı konuları hatırlamamız için önemli bir ay. Bunları ve son zamanlarda sunulan bazı rapor ve çalışmaları özetlemeye çalışalım.
Dünya Antibiotik Farkındalık Haftası: İlk kez 2012 yılında Avrupa Birliği tarafından başlatılan hafta, bu yıl 14-20 Kasım tarihleri arasında ikinci kez, “Dünya Antibiotik Farkındalık Haftası” olarak düzenlenen programlarla hatırlanıyor. Tüm dünyada antibiotiklerin uygunsuz ve yaygın kullanımının yol açtığı sorunlar tekrar tartışılıyor. Ülkemizde de antibiotikler hala en fazla tüketilen ilaçlar arasında yer almaktadır. Bunun sonuçları da çok ciddi sıkıntılara neden olmaktadır. En önemli sorun yaygın kullanım sonucu gelişen bakterial direnç sorunudur. Özellikle sağlık hizmetine bağlı infeksiyonlara neden olan bakterilerin büyük çoğunluğu antibiotiklere dirençli hale gelmişlerdir. Yıllardır tartışmamıza rağmen hala antibiotik kullanımında optimal bir düzeye gelemedik. Antibiotik yönetim programlarının yaygın kullanımının sorunu çözebileceğini gösteren önemli çalışmalar yayınladı. CDC’nin “Antibotik Farkındalık Haftası” ile ilgili sunumunda çok çarpıcı notlar var:
- Acil servislere ilaç yan etkisi ile başvuran her 5 hastadan 1’sinde antibiotik kullanımı neden olarak saptanmış,
- Antibiotiklerin %50’si akut solunum sistemi infeksiyonları için reçete edilmektedir, (bunların çok büyük bir kısmı viraldir ve antibiotik kullanımına gerek yoktur),
- Antibiotik reçetelenen hastaların %50’si kendilerine önerilen antibiotiği almamaktadır.
Amerika Birleşik Devletleri’nde her yıl 47 milyon antibiotik reçetesi gereksiz yere yazılmaktadır. Bu durumu iyileştireceği öne sürülen “Antibiotik Yönetim Programları” ABD’deki hastanelerin ancak %48.1’inde vardır.
Daha gideceğimiz çok yol var gibi gözüküyor!
Dünya Diabet Günü: Her yıl “14 Kasım Dünya Diabet Günü” olarak hatırlanmaktadır. Uluslararası Diabet Federasyonu’nun (IDF, International Diabetes Federation) sunumunda önemli bazı notlar dikkati çekiyor:
- Tüm dünyada 2015 yılında 415 milyon yetişkinin diabeti olduğu, bu sayının 2040 yılında 642 milyona çıkacağı (her 10 yetişkinden biri) bildirilmiştir.
- Her iki diabetli yetişkinden birisi tanısını bilmiyor.
- Tip 2 diabetli hastaların büyük çoğunluğu tanılarını yıllarca sonra diabetik komplikasyonlar çıkınca öğreniyorlar.
- Tip 2 diabet gelişmesi, hastaların %70’inde önlenebilir.
- Dünyadaki sağlık harcamalarının %12’si yetişkin diabetini tedavi etmek için yapılmaktadır.
- Düşük ve orta gelir düzeyindeki diabetli hasta oranı çok hızla artmaktadır. Ekonomik sürekliliği etkileyecek bir düzeye ulaşmaktadır.
Ülkemizde de çeşitli derneklerin ve sağlık bakanlığının verileri benzer sonuçları göstermektedir. Özellikle “sağlık okur-yazarlığı” ve “farkındalık” konuları bu yeni salgını önlemek için çok önem kazanmış durumdadır. Diabet başta olmak üzere, tüm kronik hastalıklara daha özenle yaklaşmamız gerekmektedir.
Sağlık Hizmetinin Ulaşılabilirliği ve Karşılanabilirliği (maddi olarak): “Commonwealth Fund” yeni bir araştırma yayınladı, üst gelir düzeyindeki 11 ülkede yapılan. Çalışmada bu ülkelerde özellikle kronik hastalığı olan kişilerin sağlık hizmetine ulaşılabilirliği ve bunun verdiği maddi sıkıntılar (karşılınabilirliği) araştırıldı. Maddi nedenlerle sağlık hizmeti almakta en fazla zorluk Amerika Birleşik Devletleri’nde rapor edildi (%33), bu engellin en az yaşandığı ülke ise Birleşik Krallık ve Almanya (%7). Diğer ülkelerde bu oran %8 ila %22 arasında değişiyor. Birden fazla kronik hastalığı olan düşük gelirli toplumda bu oran ABD’de %41’e çıkarken, Fransa’da %23 olarak bulunmuştur. Geliri daha iyi olan kişilerde zorluk yaşama oranları daha düşüktür (Birleşik Krallık %12, ABD %25).
Türkiye Sağlık Harcamaları İstatistikleri, 2015-TUİK Raporu: TUİK 2015 sağlık harcamaları ile ilgili raporunu yayınladı.
“Sağlık harcamaları, 2015 yılında %10,4 oranında artarak, 104 milyar 568 milyon TL’ye ulaştı. Cari sağlık harcamasının toplam sağlık harcaması içindeki payı, 2014 yılında %93,8 iken, 2015 yılında %92,6 oldu.
Toplam sağlık harcamasının GSYH’ye oranı, 2015 yılında bir önceki yıla göre değişmeyerek %5,4 seviyesinde kaldı. Genel devlet sağlık harcamasının GSYH’ye oranı ise, bir önceki yıla göre değişmeyerek %4,2 olarak gerçekleşti.
Genel devlet sağlık harcamasının toplam sağlık harcaması içindeki payı, 2014 yılında %77,4 iken, 2015 yılında %78,5’e yükseldi.
Hane halkları tarafından cepten yapılan sağlık harcamalarının toplam sağlık harcaması içindeki payı, 2015 yılında %16,6 olarak gerçekleşti.
Kişi başı sağlık harcaması ABD Doları ($) bazında değerlendirildiğinde ise, 2014 yılında 563 $ iken, 2015 yılında 496 $ olarak hesaplandı”.
Orada olmak! Yanında Olmak! “The Importance Of Being!”
“Good patient care is found not on a computer screen but in being truly present with patients. BY ABRAHAM VERGHESE”
Elektronik ve digital uygulamaların kullanımı yaygınlaştıkça hekimlerin hasta ile olan ilişkilerinde bir azalma olduğu görülmektedir. Özellikle “eski hekimler” hastaya “dokunmanın” çok önemli olduğunu belirtmekte, yeni uygulamalara kendini kaptıran bazı hekimlerin hastanın gözüne bile bakmadığını söylemektedirler. Bu sözüm ona eski hekimlerden birisi de Stanford Üniversitesi’nden Dr. Abraham Verghese! Health Affairs’de çıkan makalesinde bu konuyu çok derin bir şekilde irdeliyor. Sadece sözüm ona “eski hekimler” değil, genç hekimler de bu konudan şikayetçi, bunlardan birisi Dr. Sunell Dhand! İlgi çeken blog yazılarında bu konuya değişik açılardan yaklaşımını görmek bana mutluluk verdi.
Evet, elektronik ve digital uygulamalar hekimler için çok önemli kolaylıklar getiriyor. Ancak hasta yönünden bakıldığı zaman hiçbir zaman doktorun yerini almıyor. Hasta hala hekimin iyi bir hikaye almasını, kendisine zaman ayırmasını, konuşmasını, dinlemesini ve sonra da fizik muayene (dokunma) yapmasını bekliyor. Hastalar hekimlerin yanlarında olmasını bekliyor, ORADA OLMALARINI!..
Umarım bunları yapacak vakit ayırırız hastalarımıza!
Ezber Bozan Sağlık Teknolojilerine Dikkat!
ECRI enstitüsünün yeni raporu “Top 10 Health Technology Hazards for 2017” en sık kullanılan ezber bozan sağlık teknolojisi (disruptive technologies) uygulamalarının tehlikelerini gözden geçiriyor. Özellikle yoğun bakım ünitelerinde yaygın kullanılan yeni teknolojik gelişmelerin hasta güvenliği ve sağlık çalışanı performansına etkileri ciddi sonuçlar doğurabilecek düzeyde.
H. Erdal Akalın
İlgilenenlere Öneriler
Jerod L. Nagel, Keith S. Kaye, Kerry L. LaPlante, Jason M. Pogue. Antimicrobial Stewardship for the Infection Control Practitioner, Infect Dis Clin N Am 30 (2016) 771–784.
World Diabetes Day – International Diabetes Federation
Robin Osborn, David Squires, Michelle M. Doty, Dana O. Sarnak, Eric C. Schneider. “In New Survey of 11 Countries, U.S. Adults Still Struggle with Access to and Affordability of Health Care,” Health Affairs Web First, Nov. 16, 2016.
Sağlık Harcamaları İstatistikleri, 2015, TUİK Haber Bülteni, Sayı: 21527 15 Kasım 2016.
Abraham Verghese The Importance of Being. Health Affairs 35, no.10 (2016):1924-1927.
Caleb Gardner, John Levinson, Turn Off the Computer and Listen to the Patient. The Wall Street Journal, Sept. 21, 2016.
Sunell Dhand. What has become of these marvellous doctors. Frontline Doctor Scripts, Sept. 6, 2016.
Executive Brief; Top 10 Health Technology Hazards for 2017, A Report from Health Devices, ECRI Institute, November 2016.