Amerika Birleşik Devletleri’nde her gün yaklaşık 400 kişinin tıbbi uygulama hatası nedeni ile hayatını kaybettiği bilinmektedir. Bu bir “sessiz epidemi” olarak tanımlanmaktadır. Konu ile ilgili son aylarda iki önemli çalışma yayınlandı. Bunları sizlerle paylaşma ve konunun önemini bir kez daha hatırlatma ihtiyacı duydum.

“The Leapfrog Group”, kar amacı gütmeyen, bağımsız, işveren ve büyük sağlık hizmeti alım gruplarının bir araya gelmesi ile kurulmuş olan, “hasta güvenliği” konusunu ve “sessiz epidemi” ile mücadeleyi kendisine görev edinen bir kurumdur. Kurulduğu yıllardan beri “hasta güvenliği”nin iyileştirilmesi için neler yapılması konusunda, daha sonra da hem sağlık çalışanı ve kurumlarını, hem de sağlık hizmeti alanları, yani hasta ve yakınlarını bilgilendirici çalışmalar yapmıştır. “The Leapfrog Group” her yıl yayınlamakta olduğu “Hospital Safety Score^SM” değerlendirme  rehberi ile hem hasta ve hasta yakınlarına, hem de sağlık hizmeti satın alıcılarına “hasta güvenliği” ve “sağlık hizmeti sunum kalitesi” yönlerinden hastanelerin nerelerde olduğu konularında yol gösterici olmuştur. Grup değerlendirdiği 2600 ABD hastanesini bu yıldan itibaren “hasta güvenliği” konusunda A, B, C, D veya F grubunda olmalarına göre listelemiştir. Bunu yaparken de hasta güvenliği konularında çok önemli yeri olan bilim adamlarının yer aldığı “The Blue Ribbon Panel”in geliştirdiği değerlendirme kriterlerini kullanmıştır. Bu değerlendirme yöntemine yazının sonunda verilen link’ten ulaşabilirsiniz (Hospital Safety Scor, Scoring Methodology, June 2012).

Yeni değerlendirme yöntemi uygulanarak yapılan 2012 değerlendirmesine göre,2652 hastanenin 729’u (%27.5) A, 679’u (%25.6) B ve 1243’ü (%46.8) ise C veya daha düşük bir skor almışlardır.

Değerlendirme yönteminde toplam 26 kriter yer almaktadır. Bu kriterler iki büyük başlık altında toplanmıştır;

1. Süreç/Yapısal kiriterlere dayalı değerlendirmeler,
2. Sonuçlara (klinik) dayalı değerlendirmeler.

Süreç/yapısal kriterlere dayalı değerlendirmeler başlığı altında yer alan kriterler şunlardır.

1. Bilgisayarlı (elektronik ortamda) hekim order formu
2. Yoğun bakımda uzman bulundurulması (yoğun bakım uzmanı)
3. Hasta güvenliği 1: Liderlik yapısı ve sistemler
4. Hasta güvenliği 2: Kültür ölçümü, geri bildirim ve müdahale
5. Hasta güvenliği 3: Takım çalışması eğitimi ve beceri eğitimi
6. Hasta güvenliği 4: Risk ve tehlike tanım ve belirlenmesi
7. Hasta güvenliği 9: Hemşire insangücü
8. Hasta güvenliği 17: Medikasyon (ilaç) uzlaşımı (reconciliation)
9. Hasta güvenliği 19: El yıkama
10. Hasta güvenliği 23: Ventile hastanın bakımı
11. SCIP INF 1: Cerrahi profilaksi gereken hastalarda antibiotiğin işlemden önceki 1 saat için verilmesi
12. SCIP INF 2: Doğru antibiotik seçimi
13. SCIP INF 3: Antibiotiğin 24 saat sonunda kesilmesi
14. SCIP 9: Gereksiz kateterlerin çıkarılması
15. SCIP VTE 2: Venöz trombo-embolism profilaksisi

Sonuçlara (klinik) dayalı değerlendirme kriterleri ise şunlardır:

1. Yabancı cisim unutulması
2. Hava embolisi
3. Bası ülserleri (3 ve 4. dereceden)
4. Düşme ve yaralanmalar
5. Santral katetere bağlı kan dolaşımı infeksiyonları (CLABSI)
6. PSI 4: Cerrahi hasta ölüm hızı
7. PSI 6: İatrojenik pnömotoraks
8. PSI 11: Postoperatif solunum yetmezliği
9. PSI 12: Postoperatif pulmoner emboli/derin ven trombozu
10. PSI 14: Postopreratif yara yeri açılması
11. PSI 15: Kaza sonucu delinme ve laserasyon (sağlık çalışanı)

Değişik kurumların önerdiği kriterlerin yer aldığı bu değerlendirme sisteminin “hasta güvenliği” konusunda ve “sessiz epidemi”nin kontrol altına alınmasında önemli rol oynayacağına inanıyorum. Umarım benzer girişimlere ülkemizde de bir an önce başlarız.

Hasta güvenliği ile ilgili bir diğer enteresan çalışma Avustralya’dan geldi; “How Dangerous is a Day in Hospital” (Hastane bir gün geçirmek ne kadar tehlikeli)? Avustralya’lı çalışmacılar hastanede geçen bir günün sonunda bir hastanın başına neler gelebileceğini araştırmışlar.

İşte sonuçlar:

1. İlaç yan etkisi riski %5.5,
2. İnfekte olma riski %17.6,
3. Ülser riski %3.1,
4. Hastanede her ek gece geçirme ile bu riskler sırası ile %0.5 ilaç yan etkisi, %1.6 infekte olma ve %0.5 ülser için artmaktadır.

Hastalarımıza güvenli ve kaliteli bir sağlık hizmeti sunmak için çok önemli değişikliklere gerek olduğunu artık hepimizin kabul etmesi gerekiyor. Bu konuda başarı uzun çalışmalar sonucunda gelecektir. En öncelikli konu bir kültür değişimini yapabilmektir. Bu değişim içinde hekim liderliği, takım çalışması, kalite ve hasta güvenliği gibi konuların bir an önce önceliklerimiz arasında yer alması gerekmektedir.

H. Erdal Akalın

İlgilenenlere:

Final Scoring Methodology (June2012_UPDATED)

www.leapfroggroup.org/

http://hospitalsafetyscore.org/

Katharina Hauck, Xueyan Zhao. How Dangerous is a Day in Hospital? A Model of Adverse Events and Length of Stay for Medical Inpatients. Medical Care, 2011; 49:1068-1075.